Reparatie van Patagonia-ritsen

Ritsen zijn relatief goedkoop, maar als de rits kapotgaat kan dit ertoe leiden dat je kledingstuk onbruikbaar is totdat de rits weer gemaakt is. De meeste problemen met ritsen worden veroorzaakt door de sluiter, die vaak als gevolg van slijtage niet meer goed in staat is de tanden goed met elkaar te verbinden. Bij deelbare ritsen (ritsen waarvan de twee delen van elkaar te scheiden zijn) kan de pin aan de onderkant (die je in de sluiter steekt om de rits te sluiten) loskomen of kunnen de ritsbanden slijten of loskomen door veelvuldig gebruik. Als een sluiter versleten is, kan de rits klem komen te zitten of deels afbreken. Versleten of verbogen sluiters kunnen soms worden gerepareerd met behulp van een tang, waarbij je de tang gebruikt om de sluiter weer dicht te knijpen of recht te buigen.

De sluiters worden vaak gemaakt van gegoten magnesium, dat ietwat breekbaar is. Als de beschermlaag van de sluiter weg is gesleten door veelvuldig gebruik, kan het materiaal gaan roesten, wat voor metaalzouten kan zorgen die de sluiter op den duur blokkeren. Het zout kan vaak worden verwijderd door de sluiter in een azijnoplossing (of citroensap) te laten weken. Als dit het probleem niet verhelpt, is het waarschijnlijk tijd om de sluiter te verwijderen en vervangen.

Heb je problemen met de rits? Gebruik onze identificatiehandleiding voor ritsen om te bepalen wat voor rits je hebt en het probleem vast te stellen.

Een rits (voorheen ook wel een treksluiting genoemd) wordt vaak gebruikt in kledingstukken en andere uitrusting om twee zijden met elkaar te verbinden. Je vindt ritsen onder andere in kledingstukken, koffers, tassen, sportuitrusting en kampeeruitrusting. Ritsen worden gemaakt in verschillende maten, vormen en kleuren en werken door een mechanisme dat ervoor zorgt dat de tanden van twee verschillende ritsbanden in elkaar grijpen of elkaar juist loslaten. Het woord zipper, wat de Engelse benaming van rits is, komt van het geluid dat de rits maakt, wat namelijk een hoge 'zip' is.

Net als drukkers of knopen zorgen ritsen ervoor dat je twee delen materiaal met elkaar kunt verbinden. In tegenstelling tot drukkers en knopen zorgen ritsen voor een volledige sluiting van twee stukken, waardoor een kledingstuk of uitrusting bijvoorbeeld ook waterdicht kan zijn. Ritsen hebben wel een aantal zwakke plekken waar ze beschadigd kunnen raken of stuk kunnen gaan. De meeste reparaties omvatten dan ook het vervangen van een sluiter, maar soms zul je ook de gehele ritssluiting moeten vervangen.

De meeste ritsen bestaan uit twee rijen met uitstekende tanden die zo zijn gemaakt dat ze precies in elkaar kunnen grijpen. Meestal bevatten ritsen tientallen tot honderden tanden die van metaal of plastic gemaakt zijn. De ritsbanden bestaan uit individuele, losse tanden of uit één lange spiraal. Vaak worden de tanden 'elementen' genoemd. De sluiter, die je vaak met de hand moet verschuiven, is Y-vormig en schuift over de ritsbanden om ze te sluiten en openen, afhankelijk van de richting waarin je de sluiter verplaatst.

Om de rits van een tas te repareren begin je met het verwijderen van de sluiter (het bewegende deel). Om dit te doen, verwijder je de ritsstopper aan de bovenkant van de ritsband met behulp van een tang. Vervolgens rits je de sluiter van de ritsband af. Vervolgens kun je een nieuwe sluiter op de ritsband schuiven. Zorg ervoor dat de sluiter met de brede kant naar boven wijst. Vervang vervolgens de ritsstopper aan de bovenkant van de ritsband door een nieuwe stopper met een tang te bevestigen.

Als je moeite hebt met het goed sluiten van de rits in je tas of koffer zijn de tanden mogelijk versleten. Je kunt de tanden smeren met wat vaseline of kaarsvet, maar voorkom wel dat de substantie de sluiter in de weg gaat zitten. Als de sluiter vastzit, kun je ook wat wasmiddel en wat water gebruiken om de rits te smeren. Gebruik in dat geval een katoenen watje, doop dat in het wasmiddel met water en smeer de ritstanden in met het goedje. Als de sluiter nog steeds klem zit, beweeg je 'm terug naar waar die zat en herhaal je deze stap tot de sluiter weer soepel beweegt. Je kunt hetzelfde doen met het grafiet uit een potlood: schuur de punt van een potlood over de ritstanden en doe dit tot de sluiter weer soepel over de tanden beweegt. Als de sluiter na al je pogingen nog steeds klem zit, raden we je aan de rits in de wasmachine te gooien in de hoop dat het vuil dat ervoor zorgt dat de sluiter klem zit eruit komt.

Om een rits te repareren waarvan een aantal onderste tanden ontbreekt, zul je de onderste ritsstopper moeten verwijderen. Dit kun je doen met behulp van een tang. Vervolgens verwijder je de tack (het onderdeel dat je in de onderste stopper plaatst om de rits te kunnen sluiten) aan de onderkant van de ritssluiting door de rits binnenstebuiten te draaien en de naad door te snijden met een tornmesje. Plaats nu een grotere stopper op de plek van de ontbrekende ritstanden en duw de tanden van de onderste stopper in de ritsband, net boven de plek waar de oude stopper zat. Gebruik een tang om de stopper definitief vast te klemmen. Draai de rits weer om en bevestig een nieuwe tack door deze vast te naaien met de hand of een naaimachine. Plaatst de tack iets hoger dan voorheen zodat deze op eenzelfde hoogte zit als de onderste stopper.

Er zijn verschillende manieren om een sluiter die van de rits los is gekomen te repareren en de methode die je moet gebruiken hangt af van het type rits dat je hebt. In de meeste gevallen kun je de sluiter naar beneden schuiven en deze weer op de andere ritsband duwen. Als de sluiter weer over beide ritsbanden loopt, raden we je aan de onderste ritstanden te vullen met draad of lijm zodat de sluiter er niet nog eens af kan lopen. Als de sluiter zodanig versleten is dat die de tanden niet meer goed in elkaar duwt, raden we je aan de sluiter met een tang een stukje dicht te knijpen zodat de sluiter smaller wordt en de tanden hopelijk beter in elkaar laat vallen.

Om de onderste pin van een rits te vervangen – de pin die je in de onderste stopper steekt zodat je de rits kunt sluiten – verwijder je eerste de oude pin (eventueel met behulp van een tornmesje). Als de pin in z'n geheel ontbreekt, snijd je de gerafelde stof weg en voorkom dat je daarbij de onderste tanden wegsnijdt of beschadigt. Vervolgens pak je de pin van een rits die je niet meer gebruikt (bijvoorbeeld van een oud kledingstuk) met eenzelfde lengte als de oude pin die je zojuist hebt verwijderd. Of deze van plastic of metaal is maakt niet zoveel uit. Knip of snijd de pin van de ritsband af en probeer het materiaal eromheen zo veel mogelijk intact te houden. Zorg dat je voldoende materiaal overhoudt om de nieuwe pin vast te naaien op de oude ritsband. Bepaal vervolgens wat de beste plek is voor de nieuwe pin, naai de pin vast en test de rits.

Als je rits telkens openvalt, is er een grote kans dat de sluiter kapot is en vervangen moet worden. Bekijk het kopje Hoe repareer ik een rits? hierboven om te zien hoe je een kapotte sluiter vervangt.

Om te voorkomen dat een sluiter van de ritsband afloopt, zul je iets moeten vinden dat op een losse tand lijkt en dit op de plek van de ontbrekende tand moeten plaatsen. Je kunt bijvoorbeeld een u-vormig stuk uit het midden van een wattenstaafje knippen of een kleine koperen klem in eenzelfde u-vorm op de plek van de ontbrekende tanden plaatsen. Gebruik naald en draad om de u-vorm op de plek van de tanden te bevestigen en gebruik een tang om de naald door het harde plastic of koper te duwen. Er zijn ook naaikits verkrijgbaar die gemaakt zijn om ontbrekende tanden te repareren, zoals FixnZip. Deze kits helpen bij het opnieuw arrangeren van de tanden rondom de ontbrekende tanden, waardoor de rits weer functioneert.

Als je geen beschikking hebt over een naaisetje kun je nietjes of veiligheidsspelden gebruiken om een gulp dicht te spelden. Ook kun je proberen de sluiter terug op de ritsband te wringen. Vaak moet je de sluiter hiervoor tot onder de ritsband trekken of een aantal keer op en neer forceren tot de sluiter er weer op zit. Als de sluiter er weer opzit, kun je een ring door de treklip van de sluiter halen en die om de broeksknoop bevestigen, zodat de gulp niet meer open getrokken kan worden.

• Wikipedia: rits
• Patagonia Help Center: doe-het-zelf-reparatiehandleidingen (Engels)
• Patagonia wil oprecht dat jij je spullen repareert (Engels)