Het kiezen van de juiste punt voor je soldeerbout

Op een andere pagina hebben we onderzocht en uitgelegd hoe je de punt van je soldeerbout het best kunt onderhouden. Op deze pagina gaan we in op de verschillende soorten punten die je kunt kiezen. We weten dat er een reden moet zijn dat er zo veel verschillende punten verkrijgbaar zijn, dus de vraag is: welke punt moet je kiezen?

Om deze vraag te kunnen beantwoorden, moet je voor jezelf nagaan wat je van plan bent te gaan solderen. Maar laten we eerst ingaan op hoe een soldeerbout is opgebouwd.

Iedere soldeerboutpunt bestaat uit een koperen kern die vaak is afgewerkt met een ijzeren coating en nog een chromen afwerking op het niet-functionele deel van de punt (de punt van de 'punt'). Jaren geleden werden de punten van koper gemaakt en bevatten ze geen coating. Het soldeer tast het koper op den duur echter aan, waardoor er putten in de punt kwamen en de punt misvormd raakte.

Een dunne ijzeren afwerking loste dat probleem op, aangezien ijzer niet oplosbaar is in soldeer, maar wel in staat is de hitte te geleiden om het soldeer te smelten. Omdat de interactie tussen ijzer en soldeer minimaal is, gaan deze punten een stuk langer mee. De chromen afwerking op de schacht is minder effectief in het smelten van het soldeer. Om te solderen gebruik je dus het deel van de punt dat mij ijzer afgewerkt is.

Uiteraard slijt de punt als het ijzer heet is en in aanraking komt met het soldeer. Omdat er tegenwoordig meer tin in het loodvrije soldeer zit en de temperaturen hoger zijn, is de slijtage ook wat groter. Toch zijn de gemoderniseerde punten ook beter bestand tegen deze omstandigheden en kun je de effecten van de slijtage binnen de perken houden als je de tips en adviezen opvolgt.

Welke punt het beste is voor jouw soldeerbout hangt heel erg af van wat je van plan bent te gaan solderen. Laten we een kijkje nemen!

• Het aan elkaar solderen van twee draden
  • Grotere draden vereisen dat je een grotere punt met meer thermische massa hebt, op een bout met een stevig vermogen.
    • AWG (American Wire Gauge) 20 en kleiner: conisch, afgekant, wigvormig
    • AWG 18 en groter: afgekant, wigvormig
• Solderen op een printplaat (PCB of PWB)
  • Through hole-onderdelen (Je kunt een mechanisch potlood gebruiken om de diameter te bepalen)
    • Grote onderdelen met tabs of dikke uiteinden (0.75 mm): Beveled, wigvormig
    • Kleine onderdelen met normale uiteinden (0.5 mm):conisch, afgekant, wigvormig
  • Surface mount-onderdelen (SMD)
    • Drag-solderen op een surface mount-onderdeel met meedere uiteinden: conischl, afgekant, wigvormig, mesvormig, gebogen
    • Puntsolderen: afgekant (klein), wigvormig (klein), gebogen
    • Het solderen van een diode of resistor: conisch, afgekant, wigvormig
• Beperkte toegang tot de te solderen verbinding
  • De onderdelen liggen dicht bij elkaar: conisch (klein), naald, gebogen (klein)
  • Grotere onderdelen omgeven het te solderen onderdeel: naald
• Het solderen van surface mount-onderdelen met kleine afstanden tussen de uiteinden: wigvormig (klein), naald, gebogen
• Het repareren van een soldeerbrug: afgekant, wigvormig, mesvormig
• Het vertinnen van onderdelen of draden: afgekant, hoefvormig, (mogelijk wigvormig)
• Het desolderen met een desoldeerlint:
  • Grote onderdelen met tabs of dikke uiteinden (0.75 mm): afgekant (groot), wigvormig
  • Kleine onderdelen met normale uiteinden (0.5 mm): afgekant, wigvormig

Zoals je wellicht is opgevallen, zijn de afgekante en wigvormige soldeerboutpunten erg handig en goed geschikt voor vrij algemeen gebruik, op de voet gevolgd door de conische punt voor het grootste deel van het kleinere werk.

Hieronder vind je een lijst met verschillende soorten punten en hun karakteristieken en geschiktheid voor bepaalde soldeerwerkzaamheden. Vaak zul je zien dat meerdere punten geschikt zijn voor een bepaald soldeerproject.

De namen die erbij staan, zijn gemeengoed; er is geen standaard. We hebben ook andere vaakgebruikte namen erbij gezet, zodat het makkelijker is bepaalde punten te identificeren.

Hoewel de punten gesorteerd zijn op vorm, kun je van elke vorm ook weer verschillende groottes vinden, wat weer invloed heeft op waarvoor je de punt kunt gebruiken. Grotere punten zijn beter geschikt voor grotere projecten, zolang de soldeerbout genoeg vermogen heeft om de soldeerboutpunt te verhitten.

Er bestaan wijd geaccepteerde lettercodes voor iedere vorm en die worden dan ook bij de naam vermeld.

Ook bekend als: kegel, kegelvormig

Een goede punt om mee te beginnen, geschikt voor algemeen gebruik. Deze en de beitelvormige punt vormen vaak de standaardpunt op soldeerbouten. Vaak wordt de zijkant van de conische punt gebruikt voor het solderen, aangezien het topje van de punt net iets minder efficiënt de hitte geleidt. Sommige conische punten hebben een rond einde waardoor de hittegeleiding beter is.

Ook bekend als: beitel- of hoefvormig (komt minder vaak voor)

Eigenlijk is dit een conische punt met een rand op het einde. Geschikt voor algemeen gebruik en bevat een handig, plat punt dat helpt bij de hittegeleiding. Vooral handig voor het verhitten van de contactpunten op PCB's en tegelijkertijd het geleiden van de hitte naar de uiteinden van de te bevestigen onderdelen. In combinatie met de beitelvorm biedt dit meer mogelijkheden en hoeken waarin gesoldeerd kan worden. Deze punt is ook verkrijgbaar in een rechtere vorm in plaats van een kegelvorm. Ook zijn er punten die enkel een ijzeren coating hebben op de platte kant van de rand van de 'beitel'.

Ook bekend als: beitel, schroevendraaier

Deze vorm is waarschijnlijk de meest geschikte algemene vorm naast de beitelvormige punt, aangezien het zowel een breed, plat profiel alsook een dunne punt

heeft. Het brede deel maakt het extra handig, omdat de smalle punt meer geschikt is voor hittegeleiding dan de punt van een conische punt.

Wordt gebruikt voor zeer precies werk en zijn eigenlijk alleen geschikt voor het solderen van kleine verbindingen aangezien ze vanwege hun kleine thermische massa geen grote hoeveelheden hitte kunnen geleiden. Met deze punt is het ook makkelijker onderdelen te bereiken die dicht bij andere onderdelen liggen.

Deze punten bieden de mogelijkheid om onderdelen te bereiken die je met een rechte punt niet zou kunnen bereiken. Met deze punt is het ook mogelijk om te drag-solderen. Worden vaak gemaakt van naald- of beitelpunten.

De mesvormige punt lijkt op een klein scheermes met een scherpe punt met rand. Wordt vaak gebruikt voor het repareren van soldeerbruggen en drag-solderen. Kan ook worden gebruikt voor het verwijderen van fluxresten en het doorsnijden van krimpkousen.

De hoefvormige of holle punt is erg handig voor het soldeerwerk waarbij een klodder soldeer moet worden verspreid terwijl er nieuwe soldeer aan de punt wordt toegevoegd. Een variatie hiervan is de gegroefde punt, die eruitziet als een beitelvormige punt met een inkeping in een van de kanten. Deze punt is effectief in het vertinnen van uiteinden van printplaatonderdelen, en soldeertechnieken waarbij je het soldeer moet 'bewegen'. Sommige punten zijn gebaseerd op beitelvormige punten waarbij het midden van de rand uitgehold is.

Woordenboek met soldeerterminologie

Het (de)solderen van verbindingen

Soldeerbout smelt het soldeer niet

Soldeerbout wordt niet heet

Introductie tot soldeermaterialen

Goede soldeerstandaarden

Hier is een link naar een erg informatieve pagina van Hakko Incorporated over de verschillende vormen van soldeerboutpunten. Hakko produceert professioneel soldeergereedschap.

Dit is een link naar een pagina van Tameson over soldeerboutpunten.

Dit is een link naar een nuttige pagina van ElectronicsHub, inclusief tips voor het solderen zelf!