Solderen

Solderen is een methode die wordt gebruikt om twee stukjes metaal aan elkaar te smelten met behulp van een vulmetaal ertussen. Er bestaan vele verschillende vormen van solderen, maar deze pagina is bedoeld om je kennis te laten maken met de basis van het solderen van elektronica.

Solderen kan erg gevaarlijk zijn als je je niet aan een aantal belangrijke veiligheidsvoorschriften houdt. Je werkt altijd met gereedschap dat erg heet is en metaal dat smelt. Je moet er dus voor zorgen dat je jezelf niet verbrandt. Het is daarom handig om geen al te loszittende kleding te dragen omdat dit tijdens het solderen in de weg kan komen te zitten. Zorg ook dat je, als je langer haar hebt, je haren in een knot vastmaakt. Was daarbij je handen na het solderen. Sommige soldeertin bevat lood en dat je wil je niet per ongeluk doorslikken.

De vier basis veiligheidsvoorschriften:

• De soldeerbout is heet.
• De rook is erg schadelijk. Zorg dus dat je in een goed geventileerde ruimte werkt.
• Draag altijd een veiligheidsbril. Rondvliegend smeltend lood kan erg schadelijk zijn.
• Was je met lood bedekte handen na het solderen goed af voordat je je gezicht aanraakt of gaat eten.

Voor het solderen zelf heb je niet heel veel spullen nodig. Je hebt in ieder geval een soldeerbout nodig om de soldeertin te verwarmen, een soldeerstandaard om je soldeerbout in te laten rusten als je deze niet gebruikt (zodat je werktafel niet verbrandt) en soldeer.

Een soldeerbout is een penvormig stuk gereedschap met een punt (die lijkt op die van een platkopschroevendraaier) die erg heet kan worden. Een manier waarop soldeerbouten worden geclassificeerd is op basis van het wattage (vermogen). Voor het meeste soldeerwerk is een soldeerbout met een vermogen van 25 tot 50 Watt meer dan geschikt. De meeste soldeerbouten zijn dan ook simpele modellen met een enkele temperatuur, maar het is ook mogelijk om geavanceerdere soldeerstations te kopen waarbij de temperatuur met een schijf of knop kan worden ingesteld.

Er zijn veel verschillende soorten soldeer. De meest standaardsamenstelling is 60/40 flux cored soldeer. Deze soldeer bestaat voor 60% uit tin en 40% uit lood. Dit soort soldeer is vrij goedkoop en makkelijk om mee te werken. Het bevat echter wel lood, wat gevaarlijke situaties op kan leveren als je de veiligheidsvoorschriften niet in acht neemt.

Een alternatief voor soldeer met lood is loodvrij soldeer. Dit soort soldeer is wat moeilijker om mee te werken, maar wel beter voor het milieu.

Voor iemand die voor het eerst soldeert, is soldeer mét lood ongetwijfeld makkelijker om mee te werken en het solderen onder de knie te krijgen.

En dan nu het leuke gedeelte, het solderen zelf! Als eerste plaats je het te bevestigen onderdeel op de printplaat. Zorg dat zowel de printplaat als het onderdeel goed schoon zijn. Stof of vuil op de printplaat of de soldeer kan voorkomen dat de soldeer zich goed aan alle oppervlakten hecht. Het kan handig zijn om wat schilders- of isolatietape te gebruiken om het onderdeel op de printplaat te bevestigen. Dit is niet altijd nodig, maar kan vooral handig zijn bij onderdelen die moeilijk op hun plek te houden zijn. Tot slot dubbel-check je of het onderdeel dat je wilt solderen op de juiste plek en op de juiste manier op de printplaat is geplaatst. Sommige onderdelen, zoals condensatoren, diodes, weerstanden en geïntegreerde circuits, zullen namelijk niet (goed) werken of beschadigd raken als ze op incorrecte wijze zijn geplaatst.

Pak de soldeerbout in de ene hand en het soldeer in de andere hand vast. Bij het solderen houd ik de soldeerbout altijd in mijn goede hand, maar je moet zelf bepalen wat het best voelt voor jou. Dien een beetje soldeer toe op de punt van de soldeerbout. Dit wordt het 'tinnen' van de soldeerbout genoemd en helpt bij het beschermen van de punt van de soldeerbout alsook bij het geleiden van de warmte. Breng de punt van je soldeerbout vervolgens naar de verbinding die je wilt vastsolderen en zorg dat je zowel het koperen deel op de printplaat als het loden deel van het onderdeel aanraakt. Het idee hierachter is dat je ieder deel van de verbinding net zo warm maakt, zodat de soldeer evenredig richting de juiste plekken vloeit. Na een of twee seconden duw je de soldeer die je vast hebt langzaam op de verbinding. Als de verbinding heet genoeg is, zou de soldeer moeten smelten en in de verbinding moeten lopen. Je wilt niet meer dan een aantal millimeter soldeer toedienen, dus houd je in. Meer soldeer is niet per se beter. Als de soldeer eenmaal is aangebracht, trek je je soldeerbout weg van de verbinding, veeg je de punt van je soldeerbout op een natgemaakte spons schoon en plaats je je soldeerbout weer terug in de houder.

Een goed geplaatste solderverbinding zou kegelvormig moeten zijn, waarbij de zijkanten rechtlijnig zijn. Als de zijkanten ingedeukt of ingevallen zijn, zit er niet genoeg soldeer in en zul je wat meer toe moeten dienen. Als de zijkanten bol staan, betekent dit dat er te veel soldeer bij zit. In dat geval kun je de verbinding het beste desolderen met desoldeerdraad en het nog een proberen. De verbinding zou ook moeten glimmen. Als dat niet het geval is, is het niet heet genoeg geworden om het goed te smelten. In dat geval kun je de verbinding nog eens verhitten en het deze keer warm genoeg maken.

Als je eenmaal een goed uitziende soldeerverbinding hebt weten te vormen, ben je klaar! Soldeer ook de eventueel overige onderdelen vast en je elektronica-onderdeel zou moeten werken!