Problemen met de harde schijf oplossen

Problemen die optreden nadat je net een harde schijf hebt geïnstalleerd, zijn vrijwel altijd het gevolg van een slechte of verkeerd aangesloten kabel, onjuiste jumper-instellingen of een ander soortgelijk triviaal probleem. Als een pas geïnstalleerde schijf niet wordt herkend door het systeem, schakel dan het systeem uit. Controleer de kabels: zorg dat ze goed zijn uitgelijnd en volledig zijn aangesloten, en vervang ze indien nodig. Zorg ervoor dat de schijf van stroom wordt voorzien, en start het systeem opnieuw op.

Zodra een harde schijf correct is geconfigureerd en door het systeem wordt herkend, werkt hij meestal goed totdat hij faalt. Als je geluk hebt, krijg je enige waarschuwing voor een naderend defect, zoals vreemde geluiden uit de schijf, meldingen van lees- of schrijffouten, of een SMART-waarschuwing bij het opstarten. Helaas falen harde schijven vaak als een gloeilamp: perfect werkend het ene moment, en volledig defect het volgende.

**Elke melding is slecht nieuws**

Als een harde schijf zelfs maar het kleinste teken van problemen vertoont, kopieer dan onmiddellijk de gegevens naar een andere harde schijf of optische schijf en vervang de defecte schijf. Fabrikanten van schijven en software van derden bieden programma's aan die beloven schijfproblemen te repareren. Geloof dat niet. Als een schijf tekenen van falen vertoont, zal die vroeg of laat volledig defect raken – waarschijnlijk sneller dan je denkt. Als een schijf problemen vertoont, is je enige doel om je gegevens ervan te redden. Denk er niet aan om de schijf nog te gebruiken, zelfs als herstelsoftware beweert dat hij nu perfect is. Dat is hij niet.

Als een werkende schijf defect raakt of lees-/schrijffouten begint te geven, kunnen daar veel oorzaken voor zijn. Neem de volgende stappen om het probleem te isoleren:

1. **Let op:** een schijf die aan het falen is, kan elk moment volledig defect raken. Kopieer, zolang de schijf nog werkt, onmiddellijk je belangrijke bestanden naar een andere harde schijf of optische schijf. Als je alle benodigde bestanden hebt gekopieerd, maak dan nog een kopie. Een bestand kan beschadigd zijn in de ene kopie, maar goed in de andere. Als je een leesfout krijgt tijdens het kopiëren, kies dan meerdere keren voor "Opnieuw proberen" totdat het zeker niet lukt. Kies dan voor "Negeren" om verder te gaan met andere bestanden. Soms kan een bestand dat eerst niet wil kopiëren, op een later moment wél succesvol worden gekopieerd, dus geef niet te snel op.

**Waar leven is, is hoop**

Zet het systeem nooit uit voordat je echt alle mogelijke stappen hebt genomen om gegevens van een falende schijf te redden. Een schijf die “een beetje” werkt, kan na een herstart volledig stoppen met functioneren.

2. Als lees-/schrijffouten alleen optreden nadat het systeem een tijdje draait – vooral bij warm weer of als je onlangs een krachtige videokaart of ander warmteproducerend onderdeel hebt toegevoegd – is het mogelijk dat de schijf oververhit raakt. Verwijder het zijpaneel van de behuizing en gebruik je vinger als temperatuurmeter. De schijf mag warm (zelfs behoorlijk warm) aanvoelen, maar niet zo heet dat je je vinger er geen paar seconden op kunt houden. Als de schijf erg heet is, laat dan het zijpaneel open en richt een gewone huisventilator in de behuizing. Als de fouten verdwijnen, is oververhitting waarschijnlijk de oorzaak. Installeer een harde-schijf-koeler of extra ventilatoren.

3. Een veelvoorkomende maar weinig bekende oorzaak van lees-/schrijffouten is een marginale voeding. Voedingen kunnen spontaan (en ongemerkt) verslechteren. Dit is extra waarschijnlijk als je recent krachtige componenten hebt toegevoegd, zoals een nieuwe videokaart. Vervang tijdelijk (of permanent) de voeding door een krachtiger en kwalitatief beter exemplaar. Je kunt ook het stroomverbruik verlagen door tijdelijk componenten los te koppelen, bijvoorbeeld door terug te schakelen naar een oudere videokaart.

4. Als de temperatuur normaal is en de voeding in orde lijkt, kan het probleem aan de kabels liggen. Zet het systeem uit en vervang de datakabel door een nieuw of getest exemplaar. Vervang ook de voedingskabel, al is dat zelden de oorzaak.

5. Sluit de schijf aan op een andere interface. Moederbordinterfaces falen zelden, maar het kan. Bij een PATA-schijf die als master is geconfigureerd, stel je de schijf in als master, schakel je het primaire kanaal uit in de BIOS en sluit je de schijf aan op het secundaire kanaal. Voor een SATA-schijf schakel je de huidige SATA-poort uit in de BIOS en gebruik je een andere poort. Vergeet niet de opstartvolgorde aan te passen.

**Goedkope voedingen**

Vooral kant-en-klare systemen van grote winkelketens of online verkopers zoals Dell worden vaak geleverd met voedingen die amper toereikend zijn. Iets simpels als extra geheugen toevoegen, kan al teveel zijn. Het vervangen van de voeding zou de eerste upgrade moeten zijn voor zulke systemen.

6. Het printplaatje (PCB) van de schijf kan gedeeltelijk of volledig defect zijn.

• Voor een **PATA-schijf** functioneert de printplaat als controller en communicatie-interface. Als alleen de controllerfunctie faalt, kun je de schijf als slave configureren en aansluiten op een ander systeem dat al een master heeft. Als dit lukt, kun je de gegevens nog redden. Lukt dit niet, dan is mogelijk ook de communicatie of de HDA (Head-Disk Assembly) beschadigd.
• Voor een **SATA-schijf** is de situatie moeilijker: elke SATA-schijf bevat zijn eigen controller. Een defecte controller betekent meestal dat de schijf onleesbaar is.

7. Als je het nog niet hebt gedaan: haal de schijf uit het huidige systeem en installeer hem in een ander systeem. Het is mogelijk (maar zeldzaam) dat alle interfaces van het moederbord zijn uitgevallen. Als de schijf dan wél werkt, was het moederbord het probleem.

Als geen van deze niet-destructieve tests de schijf weer toegankelijk maakt, is er waarschijnlijk sprake van fysieke schade – wat slechte vooruitzichten geeft voor gegevensherstel.

Een kapotte harde schijf is vervelend, maar ze zijn goedkoop en makkelijk te vervangen. Wat telt, zijn je bestanden. De belangrijkste regel voor gegevensherstel is: **een microgram preventie is meer waard dan een megaton genezing**. De beste bescherming is regelmatige back-ups. Als je bestanden moet herstellen van een defecte schijf, is er ergens iets fout gegaan.

Zelfs met een goed back-upplan kan er van alles misgaan. Back-upschijven kunnen onleesbaar zijn, of je bent belangrijke bestanden vergeten te back-uppen.

Beslis hoe belangrijk de bestanden zijn en hoeveel je bereid bent te betalen voor herstel. Als het antwoord is "niet veel", kun je zelf herstel proberen. Maar als de bestanden cruciaal zijn en je overweegt professionele hulp in te schakelen, geldt: **doe niets**. Elke herstelpoging van jouw kant kan professionele hulp later moeilijker of onmogelijk maken.

**Geef niet te snel op**

Wij hebben zelf geen ervaring met herstelbedrijven, maar lezers bevelen CBL Data Recovery (http://www.cbltech.com(http://www.cbltech.com)) en Ontrack (http://www.ontrack.com(http://www.ontrack.com)) aan. Controleer prijzen en voorwaarden goed. Sommige bedrijven rekenen een diagnosevergoeding ook als herstel niet lukt, andere alleen bij succes. Een succesvolle herstelpoging kan honderden of duizenden euro's kosten, afhankelijk van de omvang en complexiteit.

Als je besluit om het zelf te proberen:

• **Als de schijf nog werkt, maar leesfouten geeft**, kopieer dan eerst alles wat je kunt. Gebruik daarna een hulpprogramma zoals SpinRite (http://www.grc.com(http://www.grc.com)). Dit kan dagen duren, maar soms worden bestanden hersteld die je anders niet meer kunt openen. Zet herstelde bestanden over op een andere schijf of optische schijf.
• **Als de printplaat defect is** en je hebt (of koopt) een identieke schijf, kun je de printplaat vervangen. Maak altijd eerst een back-up van de donor-schijf.
• **Als de schijf onbereikbaar blijft**, probeer hem een uur in de **vriezer** te leggen (voorkom condensatie, bijvoorbeeld door hem luchtdicht te verpakken). Sluit hem meteen na het koelen aan en probeer de data te lezen. Je hebt misschien meerdere vriespogingen nodig.
• **Als laatste redmiddel** – hoe vreemd het ook klinkt – geef de schijf een stevige **tik** tegen een zacht oppervlak of gebruik een rubber hamer tijdens het opstarten. Sommige schijven stoppen vanwege "stiction" (plakkende lagers). Een klap kan soms net genoeg zijn om de motor op gang te brengen. Dit brengt uiteraard het risico van permanente schade met zich mee – gebruik dit alleen als echt alles al is geprobeerd.

**Gegevens vernietigen**

Als je een falende schijf vervangt of een oude wegdoet, wil je misschien voorkomen dat iemand je data kan terughalen. Gebruik dan een schijf-wisprogramma zoals het gratis Darik's Boot and Nuke (DBAN), te vinden op http://dban.sourceforge.net(http://dban.sourceforge.net). DBAN ondersteunt diverse wis-methodes, waarvan sommige voldoen aan militaire standaarden.

Als de schijf defect is of je extra zekerheid wilt, demonteer dan de schijf, maak diepe krassen in de platters en bewerk ze met een hamer. Sommigen persen oude schijven in een bankschroef of smelten ze met een brander tot rokende brokken.

\\[Harde\_Schijven|Meer over harde schijven]]